1959 с. Уус Алдан улууһун Найахы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1978 с. Орто Халымаҕа Лобуйаҕа СПТУ-га үөрэнэн, ветфельдшер идэтин ылбыта, Томпоҕо 1983 сылга диэри оҕо тэрилтэтигэр үлэлээбитэ. Төрөөбүт Найахытыгар эргиллэн кэлэн, почтаҕа, бэкээринэҕэ, сопхуоска ыанньыксытынан үлэлээбитэ. Биэс кыыс оҕону төрөтөн, элбэх сиэннэрдээх. Билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор. Эдэр сааһыттан Найахы хорун биир кэрэ куоластаах ырыаһыта. Сөбүлүүр дьарыга – баайыы, сибэккини көрүү-харайыы, сонун астары астааһын.

Аҕам барахсан

Сааһыран баран аҕаккам

Саамай кыра кыыһыгар

Күн сирин бэлэхтээн,

Кэллэҕим бу орто дойдуга.

Кэпсиирэ Бэйбэрикээн остуоруйатын

Кыһыҥҥы киэһэҕэ аралдьытан

Ахсааны, хоһоону өйдүүргэ

Кыһаллан үөрэтэр буолара.

Оҕотун үөрдээри аҕаккам

Ыт доҕорбун көлүйэн

Талах сыарҕаҕа олордон

Дьаарбатар да буолара.

Аҕам миэхэ оҥороро

Талах оонньуур арааһын,

Күнү быһа ылахтаһан

Оонньоон күммүн барыырым.

Ситэри улаатар сааспар тиийбэккэ

Сэттэбин туолар сайыммар

Хомоппута аҕаккам,

Хаалларан баарта букатын…

            Аҕаккаа, эйиэхэ махталбын

            Сааһыран баран өйдөөммүн,

            Дьоллоох оҕо сааһы биэрбиккэр

            Санаабын тиэрдэбин хоһооммор.

 

Сайын

Сайын кэллэ, доҕоттоор,

Сайылыкка көһүү буолла.

Ийэм биһикки үөрдүбүт

Иэйэ сүрэх манньыйда.

Сүөһүлэрбит барахсаттар

Эмиэ үөрбүт курдуктар,

Сиргэ, күөххэ мэччийэ

Эриэнчиктэһэ турдулар.

Сөтүөлүөхпүт, сир астыахпыт,

Элбэх үүтү ыахпыт,

Сайын кэлбитин билиэхпит

Эриэппэни да үүннэрихпит.

 

Хаһаайыттар

Дьиэм икки өттүгэр

Тупсаҕайдык дьаһанан,

Ыал аҕалара олороллор

Дьоһун дьоннор буолаллар.

 

Иккиэн илиилэрин араарбат

Сэмэй үлэһит хоһууннар,

Биирэ бииртэн бэртэр

Маһы хаамтарбат эрэ уустар.

 

Булчут, сонордьут барахсаттар

Айылҕаны олуһун таптыыллар

Дьиэ кэргэттэригэр дурдалар

Аймах дьонноругар хаххалар.

 

Төрөөбүт Найахыларын таптыыллар

Киэн тутталлар кининэн,

Ханнык да атыны ордорон

Төрүт олох барбаттар.

 

Бэтиэхэ

Ааһан иһэн көрө биэртим

Оттоох кыбыыга киирэн

Сүөһүлэр обургулар күрүөлээн

Аһыы аҕай тураллар.

 

Ойон таҕыста хаһаайын

Оту кыйа эккирэтээт,

Охтон түстэ эмискэ

Онуоха күллэ бэтиэхэм.

 

Күлбүппүн боруостаан

Кубулдьуйа охсоммун,

Дьоһуннук туттан көмөҕө

Дьэ баран эрдэҕим.

 

Ыалларым

Ыалым кыргыттар котокулар

Мааны ыаллар дэтэҕит,

Таҥара табатыныы кэрэҕит

Далбар хотуттар буолаҕыт.

            Оҕолорбут этэҥҥэ улаатан

Олох суолун туттулар,

Мааны, атаах сиэннэрбит

Мурун бүөтэ буоллулар.

            Өрөгөй, хомолто да күннэри

            Үллэстэр ол кэмнэри

            Күндүлэһэ, көрдөһө да хаамары

            Ыллык суолбут билээхтиир.

                        Киһиэхэ ыалыгар табыллара

                        Бэрдин бары биллэхпит.

                        Харыстыаҕыҥ харах харатыныы

                        Хаарыан үтүө сыһыаммытын.

            Ыалым кыргыттар барахсаттар,

            Ыалдьар диэни билимэҥ,

            Ойор күҥҥүт тахсыахтын,

            Олоххут уһун буолуохтун.

 

Сиэммэр Эрхааҥҥа

Сайыммыт кэтэһиилээх киһитэ

Тиийэн кэллиҥ, үөрдэҥҥин.

Саамай кырачааммыт буолаҕын

Тапталы кытта эн улаатыаҥ.

            Эрбэхчээннэр иккиэлэр

            Эрхаан ол тэҥэ убайдаах.

            Эрбэйбит, сандаарбыт хотун бэрдэ

            Элиитэ диэн эдьиийдээх.

Эчикийэ, минньигэс да сыттааххын

Эриэккэс духууга тэҥнэммэт.

Маннык минньигэс сиэнчээн

Миэхэҕэ эрэ баар курдуккун.

            Эбэлэргин үөрдэҥҥин

            Эйэ-дьол уола буола улаатыаҥ.

            Эрэллээхтик хардыылааҥҥын,

            «Эрхаанчик киһи-киһитэ» - дэтиэҥ.

 

Көрсүөххэйиҥ, доҕоттор

 Күһүммүт түннүкпүн тоҥсуйар

Ардах-тыал кэһиилээх

Куттаабыт саҕа сананан

Айгыстан аҕай дьэ кэллэҕэ.

            Сүрэхпэр уоскулаҥы куустаран

            Дьэ кэллиҥ дии, эргийэн

            Доҕотторбун көрсөрбүн билэҕиэн?

            Сааһыран баран диэмээриий.

Сүрэҕим долгуйа эппэйэр

Сотору туолуохтаах ыраттан

Эҕэрдэ ким кэлбитинэн

Этэҥҥэ сылдьарбыт туоһутунан.

            Санаан кэлиэхпит доҕотторбутун

            Үөрэхпит кыракый кырачаанын

Сэмэй үлэһит дьоннордоох

Үтүө майгылаах сыһыаннарын.

Эдэрбитин эргитэн дьоллонон

Элбэҕи да кэпсэтиэхпит

Ким кими төгүрүччү көрбүтүн

Кистэлэҥҥэ туппутун.

            Ыраах Лобуйа биэрэгэр

            Ыраланыахпыт, онно баардыы.

            Оччолорго тэҥҥэ хаамсара

            Ойор күммүт тэҥинэн.

Бу курдук күндүтүк санаһыахпыт

Өрүүтүн да билсэр буолуохпут дэһэммит.

Баҕарыахпыт күн дьолун

Эйиэхэ, киниэхэ уонна барыбытыгар.

            Тиийиэҕиҥ, доҕоттор, көрсүөхпүт.

            Туппаккын эн, ардах да буол.

            Кынатаныам ол онтон

            Көтүөҕүм Халыма сиригэр.

 

Эҕэрдэм эйиэхэҕэ

Сайыммыт үтүөтэ хомунан

Туруннубут төрөөбүт эбэбэр.

Сиэннэрбитин хото хомуйан

Сирин аһыттан тиксээри.

            Эбэбит хонноҕор-быттыгар саһыаран

            Оҕолорбор кэһиим диэн

            Эриэккэс күндү сирин аһыттан

            Ордорбут ээ, барахсаным.

Махтал, алааһым барахсан

Эмньик сааһым уйатыгар

Эһэрдэм эһиэхэ, ийэлээх-аҕабар

Маанылаах эдьиийдэрбэр, убайбар

            Мин бүгүн дьоллоохпун эһигинэн

            Аттыбар оҕо сааһым тураахтыыр сэрбэллэн

            Ийэккэм мичээрдиир аҕабынаан

            Илиибиттэн сиэтэллэр атастарым хотокулар.

 

Оҕоккоом

Үрүҥ хаары бүрүнэн

Мин оҕом сыттаҕыҥ…

Үллэр үйэлэргэ букатын

Араҕыстахпыт абатыын.

            Оо, күн сирэ барахсан,

            Миэхэ күүстэ көмөлөс.

            Олоҕу олуһун таптыыбын,

            Матыахпын баҕарбат буоллаҕым.

Оҕоккоом, тэһийбэккэ сыттаҕыҥ,

Ийэккэҥ хаһан эрэ тиийиэҕэ,

Сирдээҕи иэстэрбин түмүктээн,

Салаллыам букатын эйиэхэ.

           

Иэйии

Уоллаах кыыс сиэттиһэн,

Уйулҕаларынан сипсиһэн,

Кыыс уолугар истиҥник

Тапталын хардаран үөрпүтэ.

            «Таптыыбын эбээт, сэгэриэм» -

            Хардарда онуоха уолана

            Кыыс истиҥ иэйиитигэр,

            Тоҥуй, ыраас бэйэтигэр.

«Көрүүй дуу, мин сэмэй уолчааныам,

Көрүөхтэн дьикти көстүүнү,

Ол дьүкээбилбит суһумунуу

Олохпут сиэдэрэй буолуохтун»

 

Барахсаттарым

 Оҕолорум тэҥэ оокколор,

Олордуу мин мастарым,

Эһигинниин үллэстиим ду

Эрэйбин, үөрүүбүн биир тэҥҥэ.

 

Хахсаат да тыалга бэринимиэх,

Ханнык да үргүөр үргүйэтин.

Олох очурдара охсубатын,

Олоруохпут, хайдах баарынан.

 

Ньургуһуммун

 Кыыс оҕо буоламмын,

«Күнүм» дэппит эбиппин.

Халымам эдэр уолчаанын

Сүрэҕин уулларбыт эбиппин.

            Ону саҥа билэммин,

            Олустук долгуйа иһиттим.

            Бырастыы, кэлтэй ол тапталгын

            Букатын сэрэйбэтэх сүрэҕим.

Сааһырар сааскар диэритин

Сүрэххэр саһыаран кэлбиккэр.

Махтал, миэхэ тапталгар,

«Маҥнайгы ньургуһунум» диэбиккэр.

 

Доҕорбор

Атыҥырыыбын эйиигин, сэгээр,

«Ама, кини дуо?» диэммин,

Саҥалыын атыҥҥа дылыгын,

Сааһырыы боруога буолла±а.

            «Көрсүөхпүт, сэгээр» - диэхтээмэ.

            Кэлтэй быһымах буолумуох,

            Эдэрбит, сэргэхпит өйбүтүгэр

            Кистэннин тапталбыт  сүрэхпитигэр.

           

Кэбиһиий, күһүнүм

 Күһүн, оо, күһүн барахсан…

Көмүс сэбирдэхтэринэн тамнанан,

Күлүмнэс чаҕылынан сырдааҥҥын

Кэлэриҥ, кэлиэхтээх кэмнэргэр.

Күнү көрбүт күһүммүн

Көрсөрүм эҕэрдэлээн, истиҥник.

            Күһүн, оо, еүһүн, аһыныый…

            Күөрэйэр күннэрим кэннибэр

            Куоттулар элэстэнэн омуннук.

            Курус санаа куустаҕыан,

            Кэбис, кэтэһэ түһээриий,

            Кэлэйбэт инигин, сэгэриэм.

Күһүн, оо, күһүн, көрдөһүүм…

Кэлиэхтээх кэмҥин аһаран,

Кыһыҥҥа миэстэҕин биэрдэргин.

Кыратык тыын уктаргын,

Киһилии, эдэрчи кэмнэрбин

Кэтэстэргин билиэхпиэн.

            Күһүн, оо, күһүн, бырастыы…

            Кэбис, бириэмэ уталыйбат.

            Кумуччу туттан кэтэһээхтиэм.

            Кэмэйгин алта уоммун сэмэйдик

            Кууһан ылан бэлэхтээр.

            Күһүн, оо, күһүн, махтаныам.