Гоголев Иван Иванович II – Дыргыабай

Кини уопсайа 4 холкуоска – Тэбиик нэһилиэгэр «Сонун олох», Найахыга «Кыһыл Буксуур», «Кыһыл Сардаҥа», Чэриктэй нэһилиэгэр «Социализм суола» холкуостарга 16 сыл үлэлээбит,  бэрэссэдээтэллэртэн саамай үөрэҕэ суохтара, нэһиилэ үс буукубанан илии эрэ баттыыр, ол эрээри саамай чаҕылхайдара буолар. Кинини ыччаттар бэйэтин дьиэтин аан маҥнайгы оскуола аһыллыытыгар туран кыстаабыт киһинэн билэр буолуохтааххыт. Биһиги кини олоҕун историятыгар манна сиһилии тохтообоппут. Ол туһунан маҥнайгы кинигэбит: «Кыымҥа кыым, төлөҥҥө төлөн буолан кыттыһан» диэҥҥэ 87-89 сирэйдэригэр суруллан турар. Иван Иванович 1937 сылтан 1941 сылга диэри хаалыылааҕынан оройуоҥҥа биллибит «Сонун олох» холкуоһу өрө тардыыга үлэлээн, кырдьык даҕаны, хаалыыттан таһаарбытын быһыытынан 1942-45 сс. «Кыһыл Буксуур» холкуоска бэрэссэдээтэлинэн үлэлэтэллэр. Дьэ ити сут-кураан муҥутаан кыһарыйбыт, уоттаах сэрии саамай дириҥээбит сыллара этилэр. Кини онтон чаҕыйбакка үлэлээн-хамсаан барбыта уонна бу эмиэ хаалан испит холкуоһу өрө тарпытын ааһан, үүт ыаһыныгар оройуоҥҥа бастыҥ, республикаҕа биллэр холкуоһунан оҥорбута. Сүөһү иитиитин хас да маастарын иитэн таһаарбыта, ол курдук ферма сэбиэдиссэйэ, эмиэ дуона суох үөрэхтээх Гоголева Анастасия Ильинична, кэлин сүөһү иитиитин маастарынан ыаллыы Баатаҕай нэһилиэгэр ананан үлэлии сылдьыбыта.

Иван Иванович өлбөт-сүппэт үтүөтүнэн сут-кураан содулун таба өйдөөн, холкуостаахтарын аһылыгынан хааччыйыыга сүрүн болҕомтотун уурбута буолар. Оччотооҕу дьон бары да хобдох олохтоохторо, ол иһин дьоннорун өрүү кэрийэн билэ-көрө сылдьан, саамай буорайан эрээччилэргэ көмөлөһө сатыыра. Кыһынын күөллэргэ балыктааһыны тэрийэн, государствоҕа туттарыллар балыктан ордорон, үлэһиттэригэр түҥэтэрэ. Сайынын кырдьаҕас оҕонньотторунан илимнээһини, туулааһыны, ардьалааһыны тэрийэн от, бурдук үлэтигэр сылдьар, аһыыр айахтарын да хааччынар солото суохтарга быһаччы тиэрдэн, эбии аһылык быһыытынан хааччыйара. Сайынын өссө холбуур үүтү тохторбокко, аһытан тар оҥорон хаһааннарара. Сүөһү араас ис буотараҕын, сиэмэ атаҕын кыаммат уонна элбэх оҕолоох, үлэни кыайбат дьонноругар түҥэтэрэ, тохтубут сиэмэни бааһынаттан ичигэстээн туһаналларын көҥүллүүрэ.

Оччотооҕу кэмҥэ бэл бэйэҥ  кэтэх сүөһүгүн сиириҥ көҥүллэммэтин үрдүнэн, саамай ыксаллаах түгэннэригэр үс ынаҕы уонна сылгыны  өлөрөн холкуостаахтарыгар сиэтэн, бэйэтин тыынын да толук уурарга бэлэмин көрдөрбүтэ. Ону кимнээх эрэ махтаналларын оннугар тыллаан биэрэннэр, партия оройуоннааҕы комитета, ис дьыала отдела элбэхтик ыҥыран үлэтиттэн аралдьытары таһынан, дьыала тэрийэн эриир бөҕөтүн эрийбиттэрэ. Онтон киһитэ кини буолан, сууттаммакка хаалбыта. Кини урут суруллубутун курдук, атын холкуостары өрө тардыыга 25 тонна оту чэпчэки сыанаҕа атыылааһына, холкуоһугар 30 сүөһүнү атыылаһан хаһаайыстыбаны хаҥатыыта бука аахсылыннаҕа буолуо.

Тус бэйэтэ тугу эмэ туһаныахтааҕар буолуох, кэтэх сүөһүтүн куоракка киллэрэн атыылаан, туох баарын барытын туран биэрэн, оборона фондугар заемҥа хас сыл аайы суруттарарын таһынан, биир сыл 10 тыһыынчаны биирдэ суруттаран, тута ууран биэрэн ыҥырыы таһаарбыта. Иван Иванович ити кэнниттэн «Кыһыл Сардаҥа» холкуоска 1949 сылга диэри  бэрэссэдээтэллээбитэ. 

«Дыргыабайынан» бар дьонугар аатырбыт чаҕылхай киһибит, дьиҥинэн, тус бэйэтин олоҕо чэпчэкитэ суоҕа. Соҕотох уол оҕолооҕо – Федот Иванович, нэһилиэк биир эмиэ киэн туттар киһитэ тахсыахтаах ыччат, талааннаах  суруналыыс 1943 сыллаахха охсуһуу толоонугар охтубута. Кырдьаҕас тиһэх дьолугар аймахтарыттан ылан ииппит кыыһа Анна Ивановна (кэлин Румянцева буолта) бэртээхэй үлэһит, самодеятельность актыбыыһа, үтүө майгылаах киһи буолан бүөбэйдэһэн кырдьаҕаһы 84 сааһыгар тиэрдиһэн 1972 с. олунньу 17 күнүгэр уҥуох туппута.

1995 сыл

Сивцев С.К.